Fıkıh usulüyle ilgili soru ve cevapları. Fıkıh Usulu

بِسمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

Soru 1: Tefsir ilmi nasıl bir ilimdir?

Cevap: Tefsir ilmi, Kur'ân-ı Mübîn'in yüksek manalarından ve mukaddes işaretlerinden insanlığın gücü nisbetince ve Arap dili ku- ralları çerçevesinde bahseden çok yüksek bir ilimdir.

Soru 2: Tefsir ne demektir?

Cevap: Tefsir, sözlükte, “keşif ve beyan" anlamına gelir. Istilahta ise Kur'ân-ı Kerîm âyetlerinin anlamlarını açıklamak, nüzûl sebepleri- ni bildirmek, ihtiva ettiği hükümler ve olayları izah etmek, mübarek lafızlarını tahlil etmek ve açıklamaktır.

Tefsir ilmi, "rivayet tefsiri" ve "dirayet tefsiri" şeklinde iki kısma ayrılır.

Soru 2: Tefsir ne demektir?

Cevap: Tefsir, sözlükte, “keşif ve beyan" anlamına gelir. Istilahta ise Kur'ân-ı Kerîm âyetlerinin anlamlarını açıklamak, nüzûl sebepleri- ni bildirmek, ihtiva ettiği hükümler ve olayları izah etmek, mübarek lafızlarını tahlil etmek ve açıklamaktır.

Tefsir ilmi, "rivayet tefsiri" ve "dirayet tefsiri" şeklinde iki kısma ayrılır.

Soru 3: Rivayet tefsiri nedir?

Cevap: Rivayet tefsiri, Kur'ân-ı Kerîm'in âyetlerini Resûl-i Ekrem, sahâbe-i kirâm ve büyük müctehidlerden işitildiği gibi alınması şeklin- de açıklamaktan ibarettir.

Soru 4: Dirayet tefsiri nedir?

Cevap: Dirayet tefsiri, Arapça'yı ve dinî hükümleri iyi bilen, İs- lâm tarihine âşina olan ilim sahibi birinin Kur'ân-ı Kerîm âyetlerini bu konudaki uzmanlığına göre açıklamasından ibarettir. İlmî esasla- ra dayandırmadan sadece şahsî görüş ve hükümlerle yapılan tefsirler ise câiz değildir. Bunlara tamamen kendi görüşüne göre tefsir denir ki buna cesaret eden sorumluluktan kurtulamaz.

Tefsir sahibine "müfessir" denir.

Soru 5: Tevil ne demektir?

Cevap: Tevil, sözlükte “geri dönmek, bir sözü delalet ettiği şeyden başka bir şey ile açıklamak" demektir. Şer‘-i şerifte tevil: Bir âyet-i keri- meyi mübarek lafızlarının gösterdiği anlamdan -ihtiva ettiği bir ihtimal- den dolayı başka bir manaya gelecek şekilde kullanmak, bundan bazı hakikatleri ve işaretleri çıkarmaktır. Buradaki ihtimal, Kitap ve Sünnet'e uygun, asıl manayı iptal etmeyen bir ihtimal olması gerekir. Mesela,

يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ .

"Allah ölüden diriyi çıkarır ..." (En'âm 6/95; Yunus 10/31; Rûm 30/19) Kur'an âyeti "kuşun yumurtadan çıkarılması" şeklinde açıklanırsa bu bir tef- sir olur. Fakat "ölüden dirinin, cahilden âlimin meydana getirilmesi" şeklinde bir açıklama yapılırsa bu bir tevil olur. Kitap ve Sünnet'e ters olan bir tevil bâtıldır. Tevil sahibine "müevvil" denir.

Soru 6: Bir müfessirin sahip olması gereken özellikler nelerdir?

Cevap: Bir müfessirin, güzel bir dinî terbiyeye, Ehl-i sünnet itika- dina, fitri olarak beyan ve tefekkür güzelliğine sahip olması, bazı ilim ve fenleri bilmesi gereklidir. Kısacası lugat, nahiv, meânî, beyân, bedî', hadis, fıkıh usulü, kelâm ve kıraat ilimlerini iyi bilmelidir. Ayrıca Allah Teâlâ'dan gelecek manevi ilhamları almaya kabiliyetli de olmalıdır. Bu vasıflara sahip olmayan kimselerin yazacakları tefsirlere itimat edilmez.

Soru 7: Tefsir ilminin konusu ve amacı nedir?

Cevap: Tefsir ilminin konusu, Kur'ân-ı Kerîm olup, onun âyet-i celilelerini açıklamak, hakikatlerini ortaya çıkarmak ve anlatmak, hârikulâdeliklerini ortaya koymaya gayret etmektir. Amacı ise yüce Kur'an'ın manasını, hükümlerini güzel bir şekilde anlamak, bu konu- da hataya düşmekten kurtulmak, gerektiği şekilde amel ederek hem dünyada hem de ahirette başarı ve mutluluğa ulaşmaktır.

Alıntı: Ömer Nasuhi Bilmen Hoca Efendi.